این طرح که دی 1387 به وزارت ارشاد ارائه شده بود، قصد دارد همه آنچه را که تاکنون در جهان اسلام به شکلی با قرآن مرتبطند، جمعآوری کند و به شکلی منظم، متمرکز سازد.
رسول مرادی مجری طرح درباره زمان ارائه آن به ارشاد به خبرگزاری مهر میگوید: «طرح گنجینه جامع باز قرآنی با هدف جمعآوری و متمرکزسازی ذخایر و سرمایههای فکری همه اندیشمندان جهان اسلام در خصوص علوم قرآنی از دیرباز تاکنون و با بهرهگیری از روش برگه است.»
به گفته وی، همان طور که واحد کار در کتابخانه، کتاب است، در روش برگه، واحد کار ورق یا برگه است؛ یعنی هر برگه حاوی اطلاعات متنوعی درباره علوم قرآنی است؛ اطلاعاتی مانند تفسیر، تجوید و حفظ. البته قرار نیست این برگهها، صرفا بهصورت کاغذی در کنار یکدیگر قرار گیرند، بلکه دقیقا برعکس، برگهها، واحدهایی الکترونیکی هستند و تمامی اطلاعات ثبتشده، بهصورت رایانهای نگهداری میشوند.
این ویژگی سبب میشود که نخست امکان بازسازی گنجینه وجود داشته باشد و طبیعتا میتوان بیش از یکی از آن را تهیه کرد و دوم، درصورت بروز حوادث طبیعی و غیرطبیعی که منجر به نابودی برگهها شوند، امکان بازسازی کامل نیز هست.
به جز این، مرادی امیدوار است این گنجینه که بهصورت باز در اختیار مراجعان قرار میگیرد، کار پژوهش در علوم قرآنی را فوقالعاده تسهیل کند و امکانات آن بهطور مداوم بهروز شود.
قرار بود 6 ماه پیش، کمیسیون بررسی طرحهای قرآنی وزارت ارشاد، طرح مرادی را بررسی کرده و نظرش را اعلام کند. اما نزدیکی به دهه فجر و مسائل مربوط به آن، برای بار نخست، کار را عقب انداخت.
پس از آن هم که البته به سادگی میتوان حدس زد تعطیلات نوروز ماجرا را مسکوت گذارد و بعد هم که تحتتأثیر انتخابات و مسائل پیرامونیاش قرار گرفت و سرانجام در کمیسیون یادشده تصویب شد.
مجری طرح 6 ماه پیش وقتی که آن را به ارشاد ارائه کرده بود، درباره هزینه احتمالی و برآورد مالی کار که معمولا همه مشکلات به آن ختم میشود، به مهر گفته است: «با توجه به مقولات و موضوعات متنوع و مختلفی که درباره علوم قرآنی وجود دارد و بهرهبرداری از این علوم در سراسر کشور بهصورتی بسیار آسان و کم هزینه توسط همگان، اعتباری برای این طرح برآورد کردهایم که رقمی در حدود 6 میلیارد و 200 میلیون تومان است.»
اما آنطور که در خبر روز گذشته آمده است، این رقم در حدود 2 میلیارد تومان کاهش یافته و قرار است ابتدا بهصورت آزمایشی با همکاری وزارت ارشاد در مساجد، مراکز ارائه خدمات همگانی، وزارتخانهها و دستگاههای دولتی استان تهران اجرا شود.
مرادی درباره زمان اجرای آن نیز میگوید: «گنجینه جامع باز قرآنی را میتوان به 2صورت کوتاه مدت و بلندمدت به اجرا درآورد. بهصورت کوتاه مدت در 30 ماه قابل اجرا و بهصورت بلندمدت نیز نیازمند یک برنامهریزی 5 ساله برای اجرا در مرحلههای مختلف است.»
هرچند درباره جزئیات اجرایی این طرح، اطلاعات روشنی وجود ندارد، اما وی همان کسی است که پیش از این، طرح کتابخانه باز را اجرا کرده است. در طرح کتابخانه باز، که حالا تقریبا وارد مرحله دوم شده است، 120 واحد از این نوع کتابخانهها در برخی مراکز صنعتی و فرهنگی از جمله ایرانخودرو ایجاد شد.
بنابراین میتوان انتظار داشت که در مرحله نخست گنجینه باز قرآنی نیز در مراکز یادشده، با فضایی مشابه مواجه شویم. با این تفاوت که آنچه در اختیار مراجعان قرار میگیرد، بستههایی حاوی موضوعات مختلف قرآنی است.
از جمله مجموعههای تفسیری مانند تفسیرالمیزان، مجموعه ترجمههای قرآنی بهترتیب نگارش در طول زمان، مجموعههای آموزشی، مجموعههای ادبی قرآن و مجموعه کارت معارف عمومی.
در مجموعه ادبی این طرح نیز نکات ادبی آیات قرآن همراه با تفاسیری که از جنبه ادبی به بررسی آیات قرآن پرداختهاند، جمعآوری شده که در مواردی از قبیل تبیین ساختار واژهها (مباحث صرفی)، مباحث نحوی، نکات بلاغی، ترجمه واژهها در فرهنگهای لغات، ترجمه واژهها در آثار مترجمان، ترجمه واژهها در تفاسیر بهصورت جداگانه، ترجمه آیات در آثار مترجمان، ترجمه آیات در تفاسیر بهصورت جداگانه، درج تفاسیر ادبی در قرآن، درج فرازهای مشابه آیه در قرآن و نیز نمونههای دیگر دستهبندی شدهاند.
قرار است این هفته جلسات مربوط به نحوه اجرای گنجینه باز قرآنی، در اداره کل هماهنگی و ترویج و توسعه فعالیتهای قرآنی به ریاست علی خواجهپیری برگزار شود تا یک گام دیگر به مرحله اجرا نزدیکتر شود.